آشنایی با گل رز

از زمان های خیلی قدیم گل رز در افسانه های اساطیری داستان ها و ادبیات سهم داشته است. حافظ غزلسرای نامی ایران از ارغوان، بنفشه، بید، پسته، چمن، خزری، سرو، سمن، سنبل، سوری، سوسن، شقایق، شمشاد، صنوبر، کاج، گل، لاله، نرگس، نسترن، نسرین و بالاخره یاسمن یا یاسمین نام برده است. از اشعار وی چنین بر می آید که گل به معنی گل محمدی است که نوعی رز است. چه بسا که در قدیم فقط بدین گل اطلاق کلمه (گل) می شد شواهدی که در مورد همنشینی گل با خار است این ادعا را تایید میکند.
عجب از لطف تو ای گل که نشستی با خار ظاهرأ مصلحت وقت در آن می بینی صوفی گلی بچین و مرقع به خاربخش وین زهد خشک را به می خوش گوار بخش من اگر خارم اگر گل چمن آرائی هست که از آن است که او می کشدم می رویم خارار چه جان بکاهد گل عذر آن بخواهد
که از آن است که او میکشدم می رویم منظور از استفاده از گل در گلاب گیری، همان گل رز است که شاهد دیگری است. در کار گلاب و گل حکم ازلی این بود که این شاهد بازاری و آن پرده نشین باشد. بعلاوه گلهای دیگر (منظورگلهای باغچه ای) شاخ ندارد و مراد از شاخ گل باید قاعدتا شاخ گل رز باشد چه
و خون چکید از شاخ گل باد بهاران را چه شد بدیهی است که گل درواقع همان گل محمدی است که اوایل بهار (در بیشتر نقاط)
ظاهر شده دیری نمی پاید و موسم آن تمام می شود و وقت گل و موسم گل منظور دوره کوتاهی در هر محل است که گل محمدی به برمی نشیند و بلبل با آن هم داستانی نموده غزلسرایی می کند.
غنی, مت دان و می خور در گلستان
که گل تا هفته دیگر نباشد بلبل عاشق توعمر خواه که آخر
باغ شود سبز و شاخ گل ببرآید یارب به وقت گل گنه بنده عفو کن وين ماجرا به سرو لب جویبار بخش

دوستان وقت گل آن به که به عشرت کوشیم سخن اهل دل است این و بجان بنوشیم من که عیب توبه کاران کرده باشم بارها
توبه از می وقت گل دیوانه باشیم گرکنم بدیهی است که گل بمعنی عام کلمه نیز می بایستی مورد استعمال شعر حافظ قرار گرفته باشد ولی کثرت استعمال آن بنظر می رسد که به دلایل فوق نشانه علاقمندی ایرانیان به گل رز می باشد که معطر بوده و در موسم آن بلبل نیز نغمه خوان می شود و لطف آن همواره مطبوع طبع ایرانیان بوده است و خواهد بود. زیبائی گل رز مورد بحث شاعران نکته پرواز بوده و عطر آن محبوب همگان و کمال و جلوه این گل، مورد علاقه تمام باغداران است. گل رز به قدری مورد پسند همه است که گلخانه های بسیار بزرگ با تشکیلات عریض و طویل برای ارائه آن گل در غیر فصل هم احداث شده است. گل رز شاید تنها گلی است که سراسر سال می توان از آن گل بدست آورد. رزهای امروزه از لحاظ چندی مورد پسند است. رزهای بالا رونده برای تالارها و سردرها و اغلب روی دیوار و پرچین و داربست مناسب است. بعضی از انواع آنها برای ایجاد مرز با کشت انبوه آنها مناسبت دارد. انواع جدید آن جهت استفاده از زیبائی رنگ های مختلف در محوطه سازی مصرف دارد و برخی از آنها به خاطر فروش شاخه گل مورد استفاده است.

طبقه بندی رزها

رز معمولی

برای درک صحیح اصول کشت رز لازم است از انواع و گروههای متعدد رزاطلاعاتی بدست آورد. برای سهولت امر، آنها را می توان به دو گروه عمده تقسیم کرد.

رزهای معمولی و رزهای بالا رونده

این گروه را میتوان به سه دسته تقسیم کرد. انواع مورد مصرف در محوطه سازی ,Austrian Brier
, Damasl , MoSS . , Penzance , Sweet brier
Scotch Brier , R . hugonis , R . rug Osa , Rose Lucida , R . Xanthina
که وقتی بطور توده ای کشت می گردد جلوه زیادی دارد. انواع پا کوتاه که با تلاقی R multiflora یا گل چای بدست میآید برای مرزبندی مصرف دارد و اغلب در طول فصل بدون انقطاع گل میدهد انواع هیبرید چای که بطور توده ای پرجلوه بوده و بمنظور استفاده از خرید شاخه گل مورد استعمال دارد. رزهای معمولی پابلند که برای جلوه آن ها بطور انبوه کشت می شود چسبی، پرگل و معمولا مقاوم به امراض است. بنابراین با این خصوصیات بایستی بیشتر مورد توجه قرار گیرد. گرچه تا اوایل تابستان گل نمی دهد ولی دمگل قرمز آنها در پائیز هر سال بسیار قشنگ است. بخاطر سختی آنها و گل پر نمودی که دارد گل پاکوتاه و هیبرید گل چای و برای مرزهای کوتاه فوق العاده مناسب است.

هیبرید چای و هیبرید رز دائمی، بزرگترین گروه را تشکیل می دهد این گلها بسیار متداول بوده و می بایستی در خزانه های بخصوص کشت شود و آنها را در اختلاط با درختچه ها بکار نبرد. نام هیبرید رز دائمی بی سمی است زیرا این نوع فقط یک بار گل میدهد مع الوصف ارقامی وجود دارد که در پائیز نیز برای بار دوم گل می دهد. هیبرید
چای معمولا بطور دائمی گل دارد مشروط بر اینکه مواظبت لازم از آن بشود. گل هیبرید رز دائمی پر استقامت تراز گل چای است

رزهای بالا رونده

این گروه شامل هیبرید گل رز دائمی و یا هیپر چای است که با
R . multiflora , R . Wichuraiona
تلاقی داده شده است و Rambler از تلاقی R . multiflora بدست آمده وجه مشخصه آن وجود گل بصورت یک دسته گل است و فقط یک بار در فصل گل میدهد. رشد شدید و رنگ سبز روشن براق و ۹ برگچه مخصوص این نوع است. کریمسون رامبو در امریکن پیلار American Pillar توسند شون Tausendschon مثال های خوبی است.
بخاطر حساسیت به قارچ رامیلر جای خود را کم کم به
R . wichuraiana میدهد که مقاومت آن به امراض زیادتر بوده وتطابق آن با محل های جدید بهتر است. بهترین رقم های مربوط به این گروه از این قرار است: دکتر وان فليت Dr . Van fleet سیلور مون Silver moon دبلونز Boubloons اكسلسا Excelsa گل بالا رونده پل اسکارلت
Poul ‘ s Scarlet Climber گونه هائی که وارد گونه های امروزی شده است عبارتند از: .R
centifolia , R . Moschata , R . Gallica , R . Damascena
و همچنین ارقامی از این قبیل که از اهمیت کمتری برخوردار است. از سانتی فوليا R . Centifoloa (رز کلمی) بومی قفقاز و ایران است. وجه مشخصه آن گل های درشت کروی است که گلبرگ های متعددی که بهم پیچ خورده است دارد، گل های صورتیرنگ و زیبا است که در اردیبهشت و خرداد پدیدار می شود. هفت برگچه دارد که حاشیه برگها دندانه دار است. میگویند که از زمان افلاطون در حدود ۲۷۰ سال قبل از میلاد آن را می شناخته اند و به گل شصت پر معروف بوده است. رز دمشق
R . Damascena بومی سوریه است رز در اردیبهشت و خرداد و مجددا در پائیز گل می دهد. گل ها صورت دسته ای از چند گل قرمز، صورتی و یا سفید ظاهر می شود و دارای ۵ برگچه است. بوته آن مستقیم رشد می کند و به ارتفاع ۱ / ۸ متر می رسد.